Anselm Kiefer od początku lat 70. czerpie inspiracje nie tylko z historii Niemiec, miejsca swego urodzenia, ale także z wielowątkowości mitologii europejskiej, która jest dla artysty niekończącym się źródłem inspiracji.

Poza lekturą książek naukowych i ogromną pasją do astronomii, fascynuje się szamanizmem. Począwszy od lat 90. studiował Kabałę, czerpiąc z niej bogactwo symboli i mitów o powstaniu świata, które mają wielki potencjał interpretacyjny. Element religijnej i mitologicznej ikonografii artysty dopełnia historia współczesna. Wraz z Günterem Grassem, Anselm Kiefer uważany jest za głos świadomości Niemiec w historii współczesnej.

Obraz zaprezentowany na wystawie jest częścią bardzo ważnej serii zainspirowanej poezją Paula Celana (1920-1970), rumuńskiego poety żydowskiego pochodzenia. Bezkresny krajobraz pustych pól pokrytych błotem i śniegiem, ujmuje widza swoją odległą perspektywą. Warstwowo nałożona farba ewokuje strukturę ziemi. Trójwymiarowy aspekt obrazu rozbudowany jest poprzez zawieszone na płótnie pełnowymiarowe krzesła, fragmenty gałęzi oraz olbrzymi pęk włosów.

Dla Anselma Kiefera płótno „Das Haar” to medium przekształcające widza w świadka wojny. Wojny, której echo obrazuje pusty rozległy pejzaż oraz ciemne, ciche niebo. Na płótnie zawieszone są trzy krzesła: na jednym znajdują się gałęzie, na przeciwnym snopek z ludzkich włosów. A symboliczne puste krzesło w samym środku pola wizualnego czeka na widza. To właśnie to puste krzesło, zaprasza do zajęcia miejsca w centrum obrazu oraz w historii. Siadając tyłem do pola wizualnego, widz staje się jego integralną częścią. Z obserwatora przekształcony zostaje w nieodłączny element krajobrazu. Jest więc nie tylko pasywnym obserwatorem, ale również świadkiem borykającym się z kwestią odpowiedzialności oraz odbioru drugiej wojny światowej. „Das Haar” formułuje nową relację pomiędzy artystą a obserwatorem, widzem a przeszłością.

Dzieło Kiefera jest wieloznaczne, nawiązuje do ciężaru historii, przez co staje się jedną z bardziej doniosłych prac artysty urodzonego w 1945 roku w Niemczech, w kraju pogrążonym wówczas w kryzysie politycznym, ekonomicznym i moralnym. Artysta należy do pokolenia, które w kontekście powojennym odczuwało zarówno amnezję, jak i winę. Stąd to puste krzesło nie jest tylko zwyczajnym zaproszeniem, ale bardzo ważnym wyzwaniem dla moralnie dojrzałych oraz psychicznie odważnych jednostek.

Jest to wyzwanie do zajęcia miejsca w tym dojmującym pejzażu przemyśleń oraz zaproszenie do wzięcia udziału w zadumie nad losem tych, których niewinność nie uchroniła od tragicznej śmierci. Samotność, smutek i historyczna odpowiedzialność mają więc nie tylko swoje fizyczne miejsce w tym trudnym dziele, ale także symbolicznie zawłaszczają obszar pamięciowy zawieszony w ponadczasowej przestrzeni, stworzonej przez artystę.

Obraz Anselma Kiefera „Das Haar” (2006) pochodzi z kolekcji Grażyny Kulczyk i został po raz pierwszy udostępniony szerokiej publiczności w Polsce. Nasze myśli i zadumę inspirowaną tym obrazem zadedykowaliśmy ofiarom Auschwitz-Birkenau w 65. rocznicę wyzwolenia obozu zagłady.